Lisette Olsthoorn

Jong Talent 2007, Gerrit Rietveld Academie.

'Op subtiele wijze tracht ik een andere kant te laten zien van een maatschappij waarvan de deelnemers in veel aspecten en binnen steeds meer organen gericht zijn op het geven van een performance. De manier waarop wij onszelf naar buiten brengen is een act. Deze vindt plaats zowel op individueel niveau als op het niveau van de verscheidene sociale groepen waarbinnen wij ons bewegen. Het geven van een act of het vertonen van ‘on stage’ gedrag is duidelijk zichtbaar op televisie, in de reclame en het theater. Maar ook wanneer wij ons in de openbare ruimte bewegen en onze dagelijkse sociale vaardigheden toepassen op de mensen waarmee we in contact zijn, presenteren wij ons op een bepaalde manier. Die presentatie geven we onder andere vorm door middel van ons gedrag, onze houding, verbale communicatie en onze manier van kleden.
Wij zijn geconditioneerd op het zien van deze vertoningen. Maar tussen de vertoningen in is ruimte. Deze ruimte, die geen aandacht krijgt, benoem ik als ‘off stage’ gedrag.
Waar onze aandacht vaak uit gaat naar handelingen, personen en gebeurtenissen waarbij veel beweging plaats vindt, zowel letterlijk als figuurlijk, ben ik juist geïnteresseerd in de handelingen, personen en gebeurtenissen die niet opvallen doordat ze op het eerste gezicht schijnbaar stilstaan en daardoor niet lijken te bestaan.
Het handelen dat hierbij hoort is vaak niet overtuigd. De handelingen zijn onbewust, op de automatische piloot of twijfelend. Ik ben op zoek naar de al dan niet natuurlijke frictie tussen ‘on stage’ en ‘off stage’ gedrag.
Zo gebruikte ik in het werk Minute of Fame (2005) de performance van een beroemde zanger of acteur die een interview geeft. Deze interviews zijn opgebouwd volgens eenzelfde techniek: Er zijn standaardvragen en standaardantwoorden die iedere keer opnieuw genoemd worden. Volgens deze techniek interviewde ik mensen die beroemd wilden worden. Naast de standaardantwoorden op de standaardvragen die ik hen had laten instuderen, stelde ik echter ook onverwachte vragen waarop zij een spontaan antwoord moesten geven. Op die manier wilde ik ruimte creëren in deze normaal zo perfecte performance.
Vorig jaar (2006) maakte ik de documentaire Verblijfplaats: Hotel, waarbij ik mensen filmde die voor hun tijdelijke huisvesting in een 4-sterren hotel verbleven. Een van de aanleidingen voor het maken van de film was de frictie tussen de perfecte, ‘succesvolle’ uitstraling van het hotel, en de mensen die er verbleven die kort daarvoor hun huis, baan en/of partner waren kwijtgeraakt en daardoor onderaan de maatschappelijke ladder beland waren. Een aantal van de mensen waarmee ik regelmatig contact onderhield, verloor hun realiteit uit het oog omdat de omgeving waarin ze dag en nacht verbleven hen ervoor verblindde. De uitstraling van het hotel was veel aantrekkelijker voor het kijken, dan het visualiseren van de situatie waarin ze zich werkelijk bevonden.
De frictie tussen ‘on stage’ en ‘off stage’ kan zowel documentair als conceptueel tot uitdrukking worden gebracht. Tot nu toe diende het benoemen van de ruimte tussen ‘on stage’ en ‘off stage’ gedrag voornamelijk als eerste fascinatie voor een onderwerp. De uiteindelijke aanpak was dan dikwijls zeer documentair. Sinds korte tijd probeer ik de fascinatie zelf het onderwerp te laten zijn. Deze manier van werken heb ik toegepast in mijn examenwerk Uit de bus / From the bus. Dit werk bestaat uit een serie korte filmpjes van ongeveer tien seconden, waarin ik glimpen van situaties waar ik langs reed met de bus, heb gefilmd en door vertraging heb uitvergroot. Met het zichtbaar maken van deze momenten, die niet belangrijk genoeg lijken te zijn om te beklijven in onze herinnering, wil ik laten zien hoe onze eigenlijke, menselijk fysieke beweging is, in plaats van de manier waarop wij worden afgebeeld op televisie en op billboards aan te nemen als representatie van hoe wij als mens functioneren.'

Verwante kunstenaars, o.a.:
Aernout Mik
Jeff Wall
Julika Rudelius
Barbara Visser
Bill Viola
Werner Herzog


Commentaar begeleidende docenten eindexamen, juni 2007

‘Als een soort kreeft of roofdier scharrelt zij om haar beoogde prooi heen, in steeds kleinere cirkels, het ultieme moment afwachtend om genadeloos toe te slaan en alles met huid en haar te verslinden. Een prooi echter nauwelijks waarneembaar en feitelijk ongrijpbaar; momenten in tijd en ruimte die eigenlijk al voorbij en vervlogen zijn, de echo’s misschien nog net voelbaar. Om deze welhaast onmogelijke opgave toch te volbrengen, vergt het niet alleen moed, geduld en doorzettingsvermogen, maar ook een scherp oog, heldere geest, sociaal talent en een gezonde dosis opportunisme. Klaarblijkelijk verenigt zij al deze eigenschappen in zich, want haar presentatie in onder andere W139 is van een grote schoonheid. Als toeschouwer wordt je zelf ook een beetje roofdier. Waar zit het geheim? Waarom intrigeren de beelden zo? Wat is er toch aan de hand? Wat doet die man daar? Vragen die beklijven omdat de antwoorden niet eenduidig te geven zijn, maar op de een of andere manier wel bekend voorkomen. Eigenlijk zoals goede kunst behoort te zijn.’

Martin Grootenboer


‘Zij observeert als geen ander, korte scènes uit het dagelijks leven, momenten van verstilling, van in verlegenheid gebracht worden en van soms inventief handelen. Maar zeker toont zij de mens in al haar naakte onbeholpenheid. Dit alles legt zij vast op video op haar wel zeer eigen specifieke manier van filmen. Een eigen handschrift heeft zij ontwikkeld, dit levert poëtische en verrassende filmbeelden op. Deze worden ongemonteerd, maar op de juiste lengte getoond in een verzameling van gelijke en hoog kwalitatieve filmmomenten. Door vertoning op een videomonitor, wordt het gewone dagelijkse leven op een gewone tv vertoond. Naast de genoemde observaties maakt zij ook filmdocumentaires. Ook hierbij komt haar vermogen naar voren om bewust te kunnen kijken, zien en herkennen. Lisette Olsthoorn is een gedreven, consequente en intelligente jonge filmster die zeker van zich zal laten horen, niet alleen nu maar ook in de toekomst.’

Harry Heyink


Martin Grootenboer en Harry Heyink zijn beide als docent verbonden aan de afdeling VAV audiovisuele vormgeving van de Gerrit Rietveldacademie.


Juryrapport Rietveldprijs, juni 2007

‘Lisette Olsthoorn laat met haar documentaire Verblijfplaats: Hotel zien dat zij eigenlijk al een professionele documentairemaakster is die in een traditioneel idioom bijzondere resultaten weet te bereiken, onder meer door knappe montage, origineel doch steeds doelmatig camerawerk en een heldere, ritmische compositie. Haar werk kan zo op een main-stream televisiekanaal worden getoond. Olsthoorn filmde een aantal alleenstaande mannen en het leven dat zij proberen te leiden in een hotel. Het zijn tragische loosers en eenzaten, ex-bajesklanten, door hun vrouw aan de kant geschoven sukkels, die Olsthoorn voor de camera haalt. Ze filmt met zo'n gevoel voor detail, en haar interviews zijn zo naturel en wars van sentimentaliteit, dat het drama over het mannelijk tekort juist extra schrijnend naar voren komt.’

Juryleden Lucette ter Borg (kunstcritica)
Kees de Goede (beeldend kunstenaar)
Hans Maarten van den Brink (directeur Stimuleringsfonds)

  1. Uit de bus / From the bus
  2. geen titel
  3. Verblijfplaats: Hotel

Curriculum vitae Lisette Olsthoorn

Naam:
Lisette Olsthoorn
Geboren:
0000,
Opleiding
periode type institution richting diploma
2004 - 2007 kunstacademie Gerrit Rietveld Academie, Amsterdam VAV audiovisuele vormgeving ja
2001 - 2003 kunstacademie Hogeschool voor de Kunsten (HKU), Utrecht fotografische vormgeving nee
Exposities
periode naam plaats solo/group omschrijving
2007 Eindexamenexpositie Gerrit Rietveld Academie Rietveld Academie, Amsterdam groeps
2007 Final works VAV 2007 W139, Amsterdam groeps
2006 Kattenbak Collectief Amsterdam groeps
Prijzen en subsidies
periode type omschrijving
Juni 2007 prijs Nominatie Rietveldprijs